Ζορό (που στα ισπανικά σημαίνει “αλεπού”) είναι η μυστική ταυτότητα του Δον Ντιέγκο ντε λα Βέγκα, ενός πλασματικού χαρακτήρα που δημιουργήθηκε το 1919 από τον συγγραφέα κόμικ Τζόνστον Μακάλεϊ.
Είναι Μεξικάνος, που ζει στο Λος Άντζελες κατά τη διάρκεια της περιόδου της Μεξικανικής Καλιφόρνιας (ανάμεσα στο 1821 και στο 1846), παρόλο που κάποιες προσαρμογές ταινιών της ιστορίας του Ζορό τον τοποθετούν κατά τη διάρκεια της προγενέστερης ισπανικής κυριαρχίας.
Ο χαρακτήρας έχει υποβληθεί αλλαγές με τα χρόνια, αλλά η χαρακτηριστική εικόνα του είναι η γοητευτική μαύρη μάσκα που υπερασπίζει τους κοινούς και τους αυτόχθονες λαούς της γης ενάντια σε διεφθαρμένους και τυραννικούς αξιωματούχους και άλλους κακοποιούς.
Δεν είναι μόνο πολύ πονηρός και δύσκολος για να τον πιάσουν οι αρχές, αλλά επίσης απολαμβάνει να τους ταπεινώνει δημοσίως.
Ο χαρακτήρας έχει παρουσιασθεί σε πολυάριθμα βιβλία, ταινίες, τηλεοπτικές σειρές, και άλλα μέσα.
Ο Τιμπούρσιο Βάσκεζ, ο Χουάν Κορτίνα και ο Χοακίν Μουριέτα, αναφέρθηκαν ως έμπνευση για το Ζορό.
Ο Ζορό έκανε το ντεμπούτο του στην ιστορία του Μακάλεϊ το 1919, The Curse of Capistrano στο παλπ περιοδικό All-Story Weekly. Στο τέλος της πλοκής, η πραγματική ταυτότητα του Ζορό αποκαλύπτεται σε όλους.
Ο Ντάγκλας Φαιρμπάνκς και η Μαίρη Πίκφορντ, στο μήνα του μέλιτός τους, επέλεξαν την ιστορία ως την εναρκτήρια εικόνα για το νέο τους στούντιο, United Artists, ξεκινώντας την κινηματογραφική παράδοση του χαρακτήρα.
Η ιστορία προσαρμόστηκε στην ταινία The Mark of Zorro (Το σημάδι του Ζορό, 1920), η οποία αποτέλεσε εμπορική επιτυχία. Η ιστορία του Μακάλεϊ κυκλοφόρησε από τον εκδοτικό οίκο Grosset & Dunlap υπό τον ίδιο τίτλο, για να ταιριάξει με την ταινία.
Απαντώντας στη δημόσια ζήτηση που τροφοδοτήθηκε από την ταινία, ο Μακάλεϊ έγραψε περισσότερες από εξήντα ιστορίες Ζορό, ξεκινώντας το 1922.
Η ιστορία του 1922 ήταν The Further Adventures of Zorro, που συνδυάστηκε με το μοτίβο ‘Ζ’ από την προσαρμογή του Φαιρμπάνκς, επίσης στο Argos All-Story Weekly. Ο Φαιρμπάνκς πήρε τα δικαιώματα της ταινίας για το σίκουελ την ίδια χρονιά, πάντως το σίκουελ του Φαιρμπάνκς, Don Q, Son of Zorro, βασιζόταν πιο πολύ στο Don Q’s Love Story της Κέιτ Πρίτσαρντ και το The Further Adventures του Χέσκεθ Χέσκεθ-Πρίτσαρντ.
Έτσι, ο Μακάλεϊ δεν έλαβε κανένα εύσημο στην ταινία.
Το τελευταίο κόμικ, The Mask of Zorro (όχι η ταινία του 1998), δημοσιεύθηκε μετά θάνατον το 1959. Αυτές οι ιστορίες αγνοούν τη δημόσια αποκάλυψη της ταυτότητας του Ζορό.
Περίπου 60 ταινίες με τίτλο Ζορό έγιναν με τα χρόνια, συμπεριλαμβανομένου του κλασικού The Mark of Zorro το 1940 με τον Τάιρον Πάουερ.
Ο χαρακτήρας παρουσιάστηκε σε επτά τηλεοπτικές σειρές με τον Γκάι Ουίλιαμς να πρωταγωνιστεί το 1957-1959 στο σόου της Disney, που έγινε το πιο δημοφιλές.
Ο Μακάλεϊ πέθανε το 1958, ακριβώς όταν η τηλεοπτική εκπομπή Ζορό, που παρήγαγε η Disney, έγινε δημοφιλής.
Στο βιβλίο The Curse of Capistrano, ο Δον Ντιέγκο Βέγκα γίνεται ο Σενιόρ Ζορό στον ισπανικό δήμο του Λος Άντζελες στην Καλιφόρνια, για “να πάρει εκδίκηση για τους αβοήθητους, να τιμωρήσει τους βάναυσους πολιτικούς”, και “να βοηθήσει τους καταπιεσμένους.”
Είναι ο ομότιτλος χαρακτήρας, ενώ έχει βαπτιστεί με το “Η Κατάρα του Καπιστράνο.”
Η ιστορία τον συμπεριλαμβάνει να διατηρεί ρομάντζο με τη Λολίτα Πουλίδο, μια φτωχή αριστοκράτισσα.
Ενώ η Λολίτα δεν εντυπωσιάζεται με τον Ντιέγκο, που παριστάνει έναν ματαιόδοξο άντρα χωρίς πάθος, έλκεται από τον γοητευτικό Ζορό.
Ο αντίπαλός του είναι ο Κάπτεν Ραμόν.
Οι άλλοι χαρακτήρες περιλαμβάνουν τον Πέδρο Γκονζάλες, που είναι εχθρός του Ζορό, αλλά φίλος του Ντιέγκο.
Ο κωφάλαλος υπηρέτης του Ζορό, Μπερνάρντο, ο σύμμαχός του Φελίπε, ο πατέρας του Δον Αλεχάντρο Βέγκα, και μια ομάδα ευγενών, που στην αρχή των κυνηγούν, αλλά έπειτα κερδίζονται από το σκοπό του.
Στις μετέπειτα ιστορίες, ο Μακάλεϊ παρουσιάζει χαρακτήρες, όπως πειρατές και Ιθαγενείς Αμερικανούς, κάποιους από τους οποίους γνωρίζουν την ταυτότητα του Ζορό.
Στις μετέπειτα ιστορίες του Μακάλεϊ, το επίθετο του Ντιέγκο έγινε ντε λα Βέγκα.
Στην πραγματικότητα, ο συγγραφέας ήταν εξωφρενικά ασυνεπής.
Το πρώτο περιοδικό, τελείωσε με τον κακοποιό νεκρό και τον Ντιέγκο να αποκαλύπτεται δημοσίως ως Ζορό, αλλά στο σίκουελ ο κακοποιός ήταν ζωντανός, και στο επόμενο είχε ακόμη τη διπλή του ταυτότητα μυστική.
Αρκετές παραγωγές Ζορό έχουν επεκταθεί για τα κατορθώματά του χαρακτήρα.
Πολλές από τις συνέχειες περιλαμβάνουν έναν νεότερο χαρακτήρα που αναλαμβάνει το μανδύα του Ζορό.
Παρόλο που οι ιστορίες του Μακάλεϊ λάμβαναν χώρα στο Λος Άντζελες κατά τη διάρκεια της μεξικανικής κυριαρχίας (ανάμεσα στο 1821 και 1846), κάποιες προσαρμογές ταινιών της ιστορίας του Ζορό τον είχαν τοποθετήσει κατά τη διάρκεια της προγενέστερης ισπανικής κυριαρχίας.
Στο The Curse of Capistrano, ο Ντιέγκο περιγράφεται ως “σε αντίθεση με τους άλλους πνευματικούς νέους της εποχής”, αν και περήφανος όπως αρμόζει στην τάξη του (και φαινομενικά αδιάφορος για τις κατώτερες τάξεις), ο ίδιος αποφεύγει τη δράση, σπάνια φοράει το σπαθί του, εκτός και αν πρόκειται για μόδα, και αδιαφορεί για ειδύλλιο με τις γυναίκες.
Αυτό είναι, φυσικά, αποτελεί μια ψευδαίσθηση. Αυτή η απεικόνιση, με μικρές παραλλαγές, ακολουθείται στα περισσότερα μέσα ενημέρωσης για το Ζορό.
Μια αξιοσημείωτη εξαίρεση σε αυτή την απεικόνιση είναι ο Zorro της Disney (1957-59), όπου ο Ντιέγκο, παρά τη χρήση της αρχικής πρόσοψης νωρίς στη σειρά, γίνεται ένας παθιασμένος και συμπονετικός ακτιβιστής για τη δικαιοσύνη και απλά μεταμφιέζεται ως “ο πιο άκαμπτος ξιφομάχος σε όλη την Καλιφόρνια”.
Σε αυτό το σόου,όλοι ξέρουν ότι ο Ντιέγκο θα λάτρευε να κάνει ό, τι κάνει ο Ζορό, αλλά πιστεύει ότι δεν έχεις τις ικανότητες.
Ο Zorro (1990-1993) της Family Channel, πηγαίνει την ιδέα ένα βήμα παραπέρα.
Ενώ ο Ντιέγκο παριστάνει τον ανίκανο με ένα σπαθί, η υπόλοιπη πρόσοψή του υπερβάλλει πραγματικά τα πραγματικά του ενδιαφέροντα.
Ο Ντιέγκο είναι πραγματικά πολύ έμπειρος και ενδιαφέρεται για την τέχνη, την ποίηση, τη λογοτεχνία και την επιστήμη. Η πρόσοψή του προσποιείται ότι ενδιαφέρεται μόνο γι’ αυτά τα πράγματα και δεν έχει κανένα ενδιαφέρον για σπαθί ή δράση.
Ο Ζορό διαθέτει επίσης ένα καλά εξοπλισμένο εργαστήριο στην κρυμμένη σπηλιά του σε αυτή την έκδοση της ιστορίας.
Το οπτικό μοτίβο του χαρακτήρα είναι συνήθως ένα μαύρο κοστούμι με μια χυτή ισπανική κάπα, με ένα μαύρο σομπρέρο από την Κορδόβα, και μια μαύρη μάσκα ντόμινο που καλύπτει την κορυφή του κεφαλιού από το επίπεδο των ματιών προς τα πάνω.
Στην πρώτη εμφάνισή του, φορά ένα μανδύα αντί για μαύρη κάπα και μια μαύρη μάσκα από πανί με σχισμές για μάτια καλύπτει όλο το πρόσωπό του. Άλλα χαρακτηριστικά του κοστουμιού μπορεί να διαφέρουν.
Το προτιμώμενο όπλο του είναι ένα ξίφος (ρέιπιερ), που συχνά χρησιμοποιεί για να αφήσει το χαρακτηριστικό του σημάδι, ένα Ζ κομμένο με τρεις γρήγορες κινήσεις. Επίσης χρησιμοποιεί μαστίγιο.
Στο ντεμπούτο του, χρησιμοποιεί πιστόλι.
Η αλεπού δεν απεικονίζεται ποτέ ως έμβλημα του Ζορό.
Χρησιμοποιείται ως μεταφορά για την πνευματικότητα του χαρακτήρα, όπως στους στίχους “Ζορό, ‘η Αλεπού’, τόσο πονηρός και ελεύθερος …” από το θέμα της τηλεοπτικής εκπομπής Disney.
Ο Ζορό είναι ένας ευέλικτος αθλητής και ακροβάτης, που χρησιμοποιεί το μαστίγιό του ως γυμναστικό εξοπλισμό για να αιωρείται μέσα από κενά, ανάμεσα σε στέγες, και είναι ικανός να προσγειώνεται από τεράστια ύψη.
Αν και είναι μετρ ξιφομάχος και σκοπευτής, έχει αποδείξει πολλές φορές την ανδρεία του στην άοπλη μάχη εναντίον πολλών αντιπάλων.
Η υπολογιστική και ακριβής δεξιοτεχνία του ως ειδικός στην τακτική του επιτρέπει να χρησιμοποιήσει τα δύο κύρια όπλα του, το σπαθί του και το μαστίγιό του, ως επέκταση του επιδέξιου χεριού του.
Ποτέ δεν χρησιμοποιεί βίαιη δύναμη, περισσότερο το πονηρό του μυαλό και την καλή πρακτική για να υπερτερεί του αντιπάλου του.
Σε κάποιες εκδοχές, ο Ζορό κρατάει ένα μετρίου μεγέθους στιλέτο κρυμμένο στην αριστερή του μπότα για έκτακτη ανάγκη. Έχει χρησιμοποιήσει την κάπα του, για να τυφλώσει και να αφοπλίσει τον εχθρό του. Ο Ζορό πετάει το καπέλο του σαν φρίσμπι, για να προειδοποιήσει τους εχθρούς του.
Αλλά συχνότερα, χρησιμοποιεί την ψυχολογική ψευδαίσθηση για να κάνει τους αντιπάλους του πολύ θυμωμένους και συντονιστούν σε μάχες.
Ο Ζορό είναι ένας εκπαιδευμένος ιππέας.
Το όνομα του μαύρου αλόγου του έχει αλλάξει με τα χρόνια.
Στο The Curse of Capistrano, δεν είχε όνομα. Στις μετέπειτα εκδοχές έχει ονομαστεί ως Τορνάδο/Τορονάδο ή Θύελλα. Σε άλλες εκδοχές, ο Ζορό καβαλάει ένα λευκό άλογο ονόματι Φάντομ.
Η ιδέα του Μακάλεϊ για μια ομάδα αντρών που βοηθά το Ζορό συχνά απουσιάζει από άλλες εκδοχές του χαρακτήρα. Μια εξαίρεση αποτελεί το Zorro’s Fighting Legion (1939), όπου πρωταγωνιστεί ο Ριντ Χάντλεϊ ως Ντιέγκο.
Στην εκδοχή του Ντάγκλας Φαιρμπάνκς έχει επίσης μια ομάδα μασκοφόρων αντρών, που τον βοηθούν. Στις ιστορίες του Μακάλεϊ, ο Ζορό δέχεται βοήθεια από τον κωφάλαλο Μπερνάρντο.
Στην τηλεοπτική σειρά της Disney, ο Μπερνάρντο δεν είναι κωφός, αλλά παριστάνει ότι είναι, και υπηρετεί το Ζορό ως μυστικός πράκτορας.
Είναι ικανός και ανεκτίμητος βοηθός για το Ζορό, που φοράει μερικές φορές τη μάσκα για να ενισχύσει τη σκιά του κυρίου του.
Στην τηλεοπτική σειρά του Family Channel, ο Μπερνάρντο αντικαθίσταται από τον έφηβο Φελίπε, υποδυόμενος από το Χουάν Ντιέγκο Μπότομ, με παρόμοια αναπηρία και προσποίηση.
Το ιστορικό πρόσωπο που συχνά συνδέεται με το χαρακτήρα του Ζορό είναι ο Χοακίν Μουριέτα, του οποίου η ζωή έγινε μυθιστόρημα το 1854 από τον Τζον Ρόλιν Ριτζ. Στην ταινία του 1998 The Mask of Zorro (Η μάσκα του Ζορρό) ο πλασματικός αδελφός του Μουριέτα, Αλεχάντρο διαδέχεται τον Ντιέγκο ως Ζορό.
Ως ήρωας με μυστική ταυτότητα που κοροϊδεύει τους εχθρούς του υπογράφοντας τις πράξεις του, ο Ζορό βρίσκει έναν άμεσο λογοτεχνικό προκάτοχό του στον Κύριο Περσίβαλ Μπλάκενεϊ, ήρωα της σειράς Scarlet Pimpernel από την Έμμα Όρτσι.
Ο χαρακτήρας θυμίζει άλλα πρόσωπα, όπως το Ρομπέν των Δασών, το Ρενάρ, το Σάλομον Πικό, το Μανουέλ Ροντρίγκεζ Ερδοΐζα και τον Τιμπούρσιο Βάσκεζ.
Μια άλλη πιθανή ιστορική έμπνευση είναι ο Ουίλιαμ Λάμπορτ, ένας Ιρλανδός στρατιώτης που έζησε στο Μεξικό τον δέκατο έβδομο αιώνα.
Η ζωή του ήταν το θέμα ενός φανταστικού βιβλίου του Βισέντε Ρίβα Παλάσιο: The Irish Zorro (2004) είναι μια πρόσφατη βιογραφία. Ένας άλλος είναι ο Εστανισλάο, ένας άνθρωπος που οδήγησε μια επανάσταση κατά της αποστολής στο Σαν Χοσέ το 1827.
Στη δεκαετία του 1890 η φοβερή αντιμετώπιση του χαρακτήρα Σπρίνγκχιλντ Τζακ ως ένας μασκοφόρος εκδικητής, ίσως ενέπνευσε μερικές πλευρές για την ηρωική εικόνα του Ζορό.
Ο Σπρίνγκχιλντ Τζακ απεικονίστηκε ως ευγενής που δημιούργησε ένα φανταχτερό, μασκοφόρο alter ego για την καταπολέμηση της αδικίας, συχνά επεδείκνυε εξαιρετικές αθλητικές και μαχητικές ικανότητες, συντηρούσε μια κρυμμένη φωλιά και ήταν γνωστό ότι χάραζε το γράμμα “S” σε τοίχους με το ξίφος του ως τηλεφωνική κάρτα.
Όπως ο Κύριος Πέρσι στο The Scarlet Pimpernel, ο Δον Ντιέγκο αγνοεί την καχυποψία παίζοντας το ρόλο ενός θηλυπρεπή δανδή, που φοράει δαντέλα, γράφει ποίηση, και αποφεύγει τη βία. Το ολόμαυρο κοστούμι του Φαιρμπάνκς, το οποίο με παραλλαγές παρέμεινε το κανονικό κοστούμι για τον χαρακτήρα, πιθανότατα προσαρμόστηκε από τον χαρακτήρα σειράς The Masked Rider (1919).
Αυτός ο χαρακτήρας ήταν ο πρώτος Μεξικανός μαυροφορεμένος μασκοφόρος ιππέας σε μαύρο άλογο που εμφανίστηκε στην ασπρόμαυρη οθόνη. Το κοστούμι του Φαιρμπάνκς στο The Mask of Zorro, κυκλοφόρησε την επόμενη χρονιά, έμοιαζε με εκείνο του Ράιντερ με πολύ μικρές διαφορές στη μάσκα και το καπέλο.
