Στις 20 Δεκέμβρη του 1974, οκτώ ημέρες μετά την αβάν πρεμιέρ στη Νέα Υόρκη, προσγειώνεται στις αμερικάνικες αίθουσες το δεύτερο μέρος της τριλογίας του The Godfather. Και ανακεφαλαιώνει όλες τις διδαχές και κατακτήσεις του αμερικανικού σινεμά, συμπυκνώνοντας κάθε bigger than life (and death) νόημα που εκκολάπτει και εκλύει ο κινηματογράφος.
Πασχίζοντας να μιλήσεις για το The Godfather Part II έρχεσαι αντιμέτωπος με μια σαρωτική αμηχανία.
Τι να πρωτοπείς και πού να πρωτοσταθείς για μια ταινία που βρίσκει τον τρόπο να αγγίζει με χάρη μπαλαρίνας τα προαιώνια ερωτήματα της ανθρώπινης ύπαρξης, τις πιο αμφιλεγόμενες και γκρίζες ζώνες της ηθικής-αξιακής κλίμακας.
Από το προσωπικό-οικογενειακό δράμα στην τοιχογραφία εποχής, από τα διλήμματα της ανθρώπινης επιθυμίας στα -σχεδόν θεολογικά- κελευσμάτα της μοίρας, από τον αιώνιο πειρασμό της εξουσίας και της δύναμης μέχρι τις ενοχές που επιβιώνουν σαν σκουριά και σιγοτρώνε την ψυχή, από την ιεροποίηση των συμβόλων μέχρι την οριστική τους απομάγευση.
Με τερματικό σταθμό το δειλινό μιας ολόκληρης κοσμοθεωρίας που χτίστηκε στην επίμονη άρνηση της (κάθε) μετάνοιας.
O δεύτερος Νονός, σαν πένθιμο ρέκβιεμ μιας συντριβής που έχει δρομολογηθεί πολύ καιρό πριν γίνει αντιληπτή, ακολουθεί σαν επίμονη σκιά το κατάμαυρο ριζικό του Μάικλ Κορλεόνε, με σημείο αφετηρίας μια σκηνή σαν συναισθηματική σχάση.
Στο πρωτοχρονιάτικο γλέντι του 1959, στην Αβάνα της Κούβας, ένα αδελφικό γράπωμα, ένα πνιγμένο παράπονο προδοσίας, ένα αδελφοκτόνο βλέμμα, ένα αντιστραμμένο φιλί του Ιούδα – αυτή τη φορά, ο προδομένος προσφέρει τα χείλη του και όχι ο προδότης.
“I know it was you Fredo, you broke my heart, you broke my heart”, ξεστομίζει ο Αλ Πατσίνο στον Τζον Καζάλ και η υπόσχεση της αμαρτίας έχει επισφραγιστεί.
Στη συμβολική στιγμή της αλλαγής του χρόνου που αναγγέλλει συγχρόνως το πέρασμα σε μια νέα εποχή (ακριβώς τη στιγμή που γκρεμίζεται η δικτατορία του Φουλχένσιο Μπατίστα στην Κούβα), μια ολόφρεσκη αρχαία τραγωδία εκτυλίσσεται στα ερείπια της νεωτερικότητας (στον κόσμο του Νονού, το μέλλον πεθαίνει ξανά και ξανά στον βωμό ενός παρελθόντος που επανέρχεται ως άλυτη εκκρεμότητα).
Η αρχή ενός μακρόσυρτου τέλους είναι εδώ, σαν την πομπή μιας κηδείας που δεν λέει να φτάσει στο μνήμα.
Ο Φράνσις Φορντ Κόπολα ακούει το υπόγειο τρέμουλο της αμερικανικής ψυχής κάτω από τον θόρυβο μιας μηχανής που δεν κάνει ποτέ διάλειμμα για να αναρωτηθεί, να ξεκουραστεί, να κοιτάξει πίσω από τον ώμο της.
Τα δομικά θεμέλια του Νέου Κόσμου, το τρίγωνο θρησκεία-οικονομία-οικογένεια, εξωραϊσμένο από μια υποτιθέμενη αλλαγή φρουράς (το νέο συμβόλαιο καμουφλάρει τις καταγωγικές του ρίζες, πλασάρει την ιδιώτευση για ελευθερία και απενοχοποιεί τον μηδενισμό και τον αμοραλισμό), φανερώνει τα ίδια του τα σωθικά.
Τρεις υφάντρες που πλέκουν έναν ιστό από προπατορικές αμαρτίες, ατιμώρητη ύβρι, αλαζονική αμετροέπεια και απωθημένες Ερινύες.
Κάπως έτσι, η saga της φαμίλιας Κορλεόνε θέτει σε κίνηση τον σισύφειο μηχανισμό της παράλειψης, της ανέφικτης αλλαγής, της απόλυτης ματαιότητας.
Τελικός προορισμός αυτής της προδιαγεγραμμένης πορείας δεν είναι άλλος από μια αυτοεκπληρούμενη προφητεία δυστυχίας, που αποτυπώνεται σε μια σεκάνς σαν ελαιογραφία. Στον πηχτό βυθό της λίμνης (και του χρόνου), σε ένα αδιευκρίνιστο ημίφως λες και έχει μεσολαβήσει κάποια έκλειψη ηλίου, θαρρείς μακρινή αναπαράσταση μιας φρίκης που δεν συμβαίνει στ’ αλήθεια, ξεπροβάλλει ένα τραύμα παλιό όσο και ο κόσμος μας, καταδικασμένο να μείνει για πάντα ανοιχτό.
Ο Μάικλ Κορλεόνε, πλανεμένος Υιός ενός Πατέρα και ενός κόσμου που του απαγόρευσε την ελεύθερη βούληση, παρακολουθεί ασάλευτος και τσακισμένος την ίδια του την ψυχή να βυθίζεται, παρέα με τον δολοφονημένο αδελφό του.
Και αποδέχεται μια για πάντα αυτό που απέφευγε ασταμάτητα να παραδεχτεί: την οριστική ήττα και συνθηκολόγηση.
Σχεδόν μισό αιώνα αργότερα, το σφίξιμό του εξακολουθεί να είναι και δικό μας.
Σε μια ταινία που πλάθει φαντάσματα και μύθους, αρχέτυπα και κατάρες, είδωλα και αντικατοπτρισμούς.
Απο CineDogs
