Η Ρώμη, η πρωτεύουσα της Ιταλίας.
Με σχεδον 3.000.000 κατοίκους σε 1.287,36 τ. χλμ. είναι η μεγαλύτερη πόλη της χώρας.
Είναι η τρίτη μεγαλύτερη πόλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε πληθυσμό εντός των ορίων της πόλης.
Είναι το κέντρο της μητροπολιτικής περιοχής της Ρώμης, η οποία έχει πληθυσμό 4,3 εκατομμυρίων κατοίκων.
Η Ρώμη βρίσκεται στο κεντροδυτικό τμήμα της Ιταλικής χερσονήσου, στο Λάτιο, κατά μήκος του Τίβερη.
Το Βατικανό είναι ανεξάρτητη χώρα εντός των ορίων της πόλης της Ρώμης, το μόνο υπάρχον παράδειγμα χώρας μέσα σε πόλη.
Γι’ αυτό το λόγο η Ρώμη ορίζεται συχνά ως πρωτεύουσα δύο κρατών.
Η πόλη ιδρύθηκε σύμφωνα με την παράδοση στις 21 Απριλίου 753 π.Χ. κατά τη διάρκεια των τριών χιλιετιών της ιστορίας της ήταν η πρώτη μητρόπολη της ανθρωπότητας, η καρδιά του ενός από τους σημαντικότερους αρχαίους πολιτισμούς, που επηρέασε την κοινωνία, πολιτισμός, γλώσσα, λογοτεχνία, τέχνη, αρχιτεκτονική, φιλοσοφία, θρησκεία, νόμος και έθιμα της Ευρώπης των επόμενων αιώνων.
Τόπος καταγωγής της Λατινικής γλώσσας, ήταν η πρωτεύουσα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας που επέκτεινε την κυριαρχία της σε ολόκληρη τη λεκάνη της Μεσογείου και σε μεγάλο μέρος της Ευρώπης, του Παπικού Κράτους, που υπόκειται στη διαχρονική δύναμη των παπών και του Βασιλείου της Ιταλίας.
Εξ ορισμού, ορίζεται η πόλη, το Caput Mundi και η “αιώνια πόλη”.
Το ιστορικό κέντρο, οριοθετημένο από την περίμετρο των αυριανών τειχών, επικαλύπτοντας μαρτυρίες σχεδόν τριών χιλιετιών, είναι μια έκφραση της ιστορικής, καλλιτεχνικής και πολιτιστικής κληρονομιάς του δυτικού ευρωπαϊκού κόσμου και, το 1980, μαζί με τις εξωεδαφικές ιδιότητες της Αγίας Έδρας στην πόλη, περιλαμβάνεται στον κατάλογο των Μνημείων Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO, ένα μέτρο που επεκτάθηκε το 1990 στις περιοχές που περιλαμβάνονται στα τείχη του Τζανικολένσε.
Τόπος ίδρυσης της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας και της Ευρατόμ, η Ρώμη φιλοξενεί επίσης την έδρα τριών οργανισμών των Ηνωμένων Εθνών: τον Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας (FAO), το Διεθνές Ταμείο Γεωργικής Ανάπτυξης (IFAD) και το Παγκόσμιο Πρόγραμμα Τροφίμων (WFP).
Η Ρώμη, η καρδιά του Καθολικού Χριστιανισμού, είναι η μόνη πόλη στον κόσμο που φιλοξενεί ένα ολόκληρο κράτος, τον θύλακα της Πόλης του Βατικανού: για το λόγο αυτό συχνά ορίζεται ως η πρωτεύουσα δύο κρατών.
Η Ρώμη εκτείνεται στις όχθες του ποταμού Τίβερη.
Ο αρχικός οικισμός αναπτύχθηκε στους λόφους που βλέπουν προς τον κόλπο όπου βρίσκεται η νήσος Τιβερίνα, ο οποίος αποτελεί και το μοναδικό φυσικό πέρασμα του ποταμού.
Το ιστορικό κέντρο της Ρώμης είναι κτισμένο στην ανατολική όχθη του ποταμού πάνω σε επτά λόφους.
Οι λόφοι αυτοί είναι: ο Παλατίνος, ο Κυρηνάλιος, ο Καπιτωλίνος, ο Βιμινάλιος, ο Εσκυλίνος, ο Κέλιος και ο Αβεντίνος.
Το κέντρο απέχει περίπου 24 χιλιόμετρα από τη θάλασσα, αλλά η αστική περιοχή φτάνει μέχρι τις ακτές του Τυρρηνικού πελάγους.
Σύμφωνα με τη μυθολογία ο Ρωμύλος θεμελίωσε τη Ρώμη στον Παλατίνο Λόφο στις 21 Απριλίου 753 π.Χ.
Στη συνέχεια σκότωσε τον δίδυμο αδελφό του Ρέμο και έγινε ο πρώτος βασιλιάς της.
Σύμφωνα με άλλο μύθο, ο ευγενής Αινείας από τη Τροία, ο οποίος έφυγε όταν καταστράφηκε η Τροία στον Τρωικό πόλεμο, ήταν ιδρυτής της Ρώμης: αυτή είναι η εκδοχή των Ρωμαίων συγκλητικών όταν η Ρώμη έγινε αυτοκρατορία επιδιώκοντας τη πολιτική συνέχεια μιας άλλης μεγάλης πόλης. Αρχαιολογικά ευρήματα επιβεβαιώνουν την ύπαρξη οικισμών στην περιοχή ήδη από τον 8ο αιώνα π.Χ.
Η Ρώμη ήταν η πρωτεύουσα διαδοχικά στο Ρωμαϊκό Βασίλειο, τη Ρωμαϊκή Δημοκρατία και τελικά τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία.
Στην ακμή της η επιρροή της επεκτεινόταν σχεδόν σε όλη την Ευρώπη και τις ακτές της Μεσογείου, ενώ ο πληθυσμός της υπολογίζεται ότι ξεπέρασε το ένα εκατομμύριο.
Με την μετάβαση στον Χριστιανισμό απέκτησε και θρησκευτική σημασία και καθιερώθηκε ως η έδρα της Καθολικής Εκκλησίας.
Μετά την πτώση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας η πόλη παρήκμασε και ο πληθυσμός μειώθηκε αισθητά.
Στην περίοδο της Αναγέννησης δεν είχε πια την πολιτική ισχύ του παρελθόντος, γνώρισε όμως πολιτιστική και καλλιτεχνική ανάπτυξη λόγω της παρουσίας του Πάπα.
Το 1871 έγινε η πρωτεύουσα της ενοποιημένης Ιταλίας.
Το ιστορικό κέντρο της Ρώμης είναι ένας απέραντος αρχαιολογικός χώρος με μνημεία από πολλές και κυρίως συνεχόμενες ιστορικές περιόδους (αρχαιότητα, Μεσαίωνας, Αναγέννηση, μπαρόκ και μεταγενέστερα).
Η UNESCO το έχει ανακηρύξει μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς.
Ως τέτοιο μνημείο αναγνωρίζεται επίσης και το Βατικανό.
Τα σημαντικότερα μνημεία και αξιοθέατα της Ρώμης αναφέρονται στο λήμμα Μνημεία και Μουσεία της Ρώμης
