Ο Τιτανικός (επίσημο όνομα:RMS Titanic) ήταν επιβατηγό υπερωκεάνιο που αποτελούσε τμήμα του στόλου της White Star Line, το οποίο βυθίστηκε στον Βόρειο Ατλαντικό Ωκεανό στις 15 Απριλίου 1912 μετά από σύγκρουση με ένα παγόβουνο κατά το παρθενικό ταξίδι του από το Σαουθάμπτον προς τη Νέα Υόρκη.
Η βύθισή του προκάλεσε τον θάνατο πάνω από 1.500 ατόμων σε ένα από τα πιο θανατηφόρα ναυτικά δυστυχήματα σε καιρό ειρήνης στη σύγχρονη ιστορία. Το πλοίο RMS Titanic ήταν το μεγαλύτερο πλοίο εν πλω όταν εισήλθε σε υπηρεσία.
Ο Τιτανικός ήταν το δεύτερο από τρία υπερωκεάνια της κλάσης Olympic που χρησιμοποιούσε η White Star Line (Τα άλλα δύο ήταν το RMS Olympic και RMS Britannic (Βρεταννικός, ουδέποτε λειτούργησε σαν υπερωκεάνιο, αλλά ως πλωτό νοσοκομείο, λόγω του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου) και κατασκευάστηκε από το ναυπηγείο Harland and Wolff στο Μπέλφαστ με ναυπηγό αρχιτέκτονα τον Τόμας Άντριους. Ο Άντριους έχασε τη ζωή του στο ναυάγιο. Στο παρθενικό του ταξίδι μετέφερε 2.224 επιβάτες και πλήρωμα.
Με πλοίαρχο τον Έντουαρντ Σμιθ, οι επιβάτες του περιελάμβαναν μερικούς από τους πλουσιότερους ανθρώπους του κόσμου, καθώς και εκατοντάδες μετανάστες από την Μεγάλη Βρετανία και την Ιρλανδία, τη Σκανδιναβία και άλλες περιοχές σε όλη την Ευρώπη, οι οποίοι αναζητούσαν μια καινούρια ζωή στη Βόρεια Αμερική.
Οι εγκαταστάσεις της πρώτης θέσης είχαν σχεδιαστεί για να αποτελέσουν την κορωνίδα της άνεσης και της πολυτέλειας, με ένα γυμναστήριο, πισίνα, βιβλιοθήκες, ακριβά εστιατόρια και πολυτελείς καμπίνες.
Ένας ασύρματος τηλέγραφος φρόντιζε τις ανάγκες των επιβατών και χρησίμευε επίσης για επιχειρησιακή χρήση.
Αν και ο Τιτανικός είχε προηγμένα χαρακτηριστικά ασφάλειας, όπως στεγανά διαμερίσματα και ενεργοποιούμενες εξ αποστάσεως υδατοστεγείς πόρτες, δεν υπήρχαν αρκετές σωστικές λέμβοι για όλους όσους επέβαιναν στο πλοίο, λόγω παρωχημένων κανόνων ναυτικής ασφάλειας.
Ο Τιτανικός είχε αρκετές λέμβους μόνο για 1.178 άτομα – αριθμός λίγο μεγαλύτερος από το μισό του αριθμού των επιβαινόντων, και ίσος μόλις με το ένα τρίτο της μέγιστης συνολικής χωρητικότητας επιβατών του πλοίου.
Αφότου απέπλευσε από το Σαουθάμπτον την 10η Απριλίου 1912, ο Τιτανικός σταμάτησε στο Χερβούργο στη Γαλλία και στο Κουίνσταουν (Το οποίο σήμερα ονομάζεται Κοβ) στην Ιρλανδία, προτού κατευθυνθεί δυτικά προς τη Νέα Υόρκη.
Στις 14 Απριλίου 1912, μετά από τέσσερις ημέρες διάσχισης και 375 μίλια (600 χλμ.) νότια της Νέας Γης, συγκρούστηκε με ένα παγόβουνο στις 11:40 μ.μ. ώρα πλοίου.
Η παταγώδης σύγκρουση προκάλεσε κάμψη προς τα μέσα στις πλάκες του κύτους του Τιτανικού κατά μήκος της δεξιάς πλευράς (starboard) και διέρρηξε 5 από τα 16 υδατοστεγή διαμερίσματα, εκθέτοντάς τα στη θάλασσα.
Εν τω μεταξύ, οι επιβάτες και μερικά μέλη του πληρώματος επιβιβάστηκαν σε σωστικές λέμβους, πολλές από τις οποίες κατέβηκαν στη θάλασσα μερικώς φορτωμένες, λόγω ανεπαρκούς συντονισμού και ενός φόβου αρκετών επιβατών να επιβιβαστούν σε αυτές. Ένας δυσανάλογος αριθμός ανδρών έμεινε στο πλοίο, επειδή ακολουθήθηκε ένα πρωτόκολλο «πρώτα γυναίκες και παιδιά» από μερικούς αξιωματικούς που φόρτωναν τις βάρκες.
Λίγο πριν τις 2:20 π.μ. το πλοίο έσπασε στα δύο και άρχισε να βυθίζεται ταχύτερα, με περισσότερα από χίλια άτομα ακόμη εν πλω. Κατά την διάρκεια της βύθισης, οι τσιμινιέρες (φουγάρα) του πλοίου αποκολλήθηκαν (ενδεχομένως σκοτώνοντας όσους βρίσκονταν κοντά σε αυτές.).
Μία ώρα και είκοσι λεπτά αφότου βυθίστηκε ο Τιτανικός, το επιβατηγό πλοίο RMS Carpathia της Cunard Line έφτασε στο σημείο της βύθισης, όπου περισυνέλεξε 720 επιζώντες.
Το ναυάγιο του Τιτανικού παραμένει στο βυθό, σπασμένο στα δύο, και σταδιακά αποσυντιθέμενο σε βάθος 12.415 ft (3.784 m).
Από την ανακάλυψή του, το 1985, χιλιάδες αντικείμενα έχουν ανασυρθεί και εκτίθενται σε μουσεία σε όλο τον κόσμο.
Ο Τιτανικός έχει γίνει ένα από τα διασημότερα πλοία στην ιστορία και η μνήμη του διατηρείται ζωντανή από πολυάριθμα βιβλία, τραγούδια, ταινίες, εκθέματα και μνημεία.
Η βύθιση του πλοίου ήταν η αφορμή για να θεσπιστούν νέα μέτρα ασφαλείας και η υπογραφή της Σύμβασης Ασφάλειας Ζωής στη Θάλασσα.
Πολλά πλοία μετασκευάστηκαν ως προς τις προδιαγραφές, έτσι ώστε να διαθέτουν περισσότερες σωσίβιες λέμβους ή/και στεγανά και υδατοστεγείς θύρες.
Το ναυάγιο του πλοίου ανακαλύφθηκε το 1985 (πάνω από 70 χρόνια από την βύθιση) από τον Ρόμπερτ Μπάλαρντ.
Ο Τιτανικός είχε μήκος 2 πόδια και 2 ίντσες (269,06 m) και μέγιστο πλάτος 92 πόδια και 6 ίντσες (28,19 m).
Το συνολικό του ύψος, μετρημένο από τη βάση της τρόπιδας μέχρι την κορυφή της γέφυρας, ήταν 104 πόδια (32 m).
Μετρούσε 46.328 κόρους και με βύθισμα 34 πόδια και 7 ίντσες (10,54 m), εκτόπιζε 52.310 τόνους.
Και τα τρία πλοία της κλάσης Olympic είχαν δέκα καταστρώματα (εκτός της κορυφής των διαμερισμάτων των αξιωματικών), οκτώ από τα οποία προορίζονταν για χρήση από τους επιβάτες.
Από την κορυφή μέχρι τον πάτο, τα καταστρώματα ήταν:
Το κατάστρωμα των λέμβων, στο οποίο στεγάζονταν οι σωσίβιες λέμβοι. Από εδώ κατά τις πρώτες ώρες της 15ης Απριλίου 1912 οι σωσίβιες λέμβοι του Τιτανικού κατέβηκαν στην επιφάνεια του Βόρειου Ατλαντικού.
Η γέφυρα και η αίθουσα του τιμονιού ήταν στο μπροστινό άκρο, μπροστά από τα διαμερίσματα του πλοιάρχου και των αξιωματικών. Η γέφυρα βρισκόταν 2,4 μέτρα (8 πόδια) πάνω από το κατάστρωμα, εκτεινόμενη προς τα έξω και στις δύο πλευρές ώστε το πλοίο να μπορεί να ελέγχεται κατά τον ελλιμενισμό.
Το δωμάτιο του πηδαλίου βρισκόταν ακριβώς πίσω και πάνω από τη γέφυρα.
Η είσοδος στη Μεγάλη Σκάλα της Πρώτης Θέσης και το γυμναστήριο βρισκόταν στο μέσο του πλοίου μαζί με την υπερυψωμένη οροφή του σαλονιού της Πρώτης Θέσης, ενώ στο πίσω μέρος του καταστρώματος ήταν η οροφή του καπνιστηρίου της Πρώτης Θέσης και η σχετικά ταπεινή είσοδος της Δεύτερης Θέσης.
Το στρωμένο με ξύλο κατάστρωμα διαιρείτο σε τέσσερις διαχωρισμένες προκυμαίες για τους αξιωματικούς, τους επιβάτες της Πρώτης Θέσης, τους μηχανικούς και τους επιβάτες της Δεύτερης Θέσης αντίστοιχα.
Οι σωστικές λέμβοι εκτείνονταν κατά μήκος της πλευράς του καταστρώματος εκτός από την περιοχή της Πρώτης Θέσης, όπου υπήρχε ένα κενό ώστε να μην διακόπτεται η θέα.
Το Κατάστρωμα A, επίσης καλούμενο Promenade Deck, εκτεινόταν σε όλο το μήκος της υπερδομής των 166 m (546 feet). Προοριζόταν αποκλειστικά για τους επιβάτες της Πρώτης Θέσης και περιείχε τις καμπίνες τις Πρώτης Θέσης, το lounge της Πρώτης Θέσης, το καπνιστήριο, το αναγνωστήριο και τα δωμάτια γραφής και το Palm Court.
Το Κατάστρωμα B, ή Κατάστρωμα Γέφυρας, ήταν το υψηλότερο κατάστρωμα που έφερε βάρος και το ανώτατο επίπεδο του κύτους. Οι περισσότερες εγκαταστάσεις διαμονής των επιβατών της Πρώτης Θέσης βρισκόταν εδώ με έξι ανακτορικές καμπίνες να έχουν τις δικές τους ιδιωτικές προκυμαίες.
Στον Τιτανικό, το Εστιατόριο A La Carte και το Café Parisien παρείχαν πολυτελείς εγκαταστάσεις εστίασης στους επιβάτες της Πρώτης Θέσης. Αμφότερα λειτουργούσαν υπό υπενοικιασμένους σεφ και το προσωπικό τους· όλοι τους χάθηκαν στο ναυάγιο.
Το καπνιστήριο της Δεύτερης Θέσης και η αίθουσα εισόδου βρίσκονταν σε αυτό το κατάστρωμα.
Το υπερυψωμένο πρόστεγο του πλοίου ήταν έμπροσθεν του Καταστρώματος της γέφυρας και περιελάμβανε την καταπακτή Νο 1 (την κύρια είσοδο για τα αμπάρια εμπορευμάτων) και διάφορα μηχανήματα. Πίσω από τη γέφυρα υπήρχε το υπερυψωμένο επίστεγο, μήκους 32 μέτρων (106 πόδια) που το χρησιμοποιούσαν για προκυμαία οι επιβάτες της Δεύτερης Θέσης.
Εκεί πολλοί επιβάτες και μέλη του πληρώματος του Τιτανικού βρήκαν καταφύγιο τις τελευταίες τους στιγμές εν πλω καθώς το πλοίο βυθιζόταν. Το πρόστεγο και το επίστεγο χωρίζονταν από το Κατάστρωμα της Γέφυρας με καταστρώματα πηγάδια.
Το Κατάστρωμα C, ή Κατάστρωμα Καταφύγιο, ήταν το ανώτερο κατάστρωμα που διέτρεχε συνεχόμενα από την πλώρη μέχρι την πρύμνη. Περιελάμβανε αμφότερα τα καταστρώματα πηγάδια· το μπροστινό του μέρος αποτελούσε τμήμα της περιοχής περιπάτου της Τρίτης Θέσης.
Το Κατάστρωμα D, ή Κατάστρωμα του Σαλονιού, κυριαρχούνταν από τρεις μεγάλους κοινούς χώρους—το Δωμάτιο Υποδοχής της Πρώτης Θέσης, το Σαλόνι Δείπνου της Πρώτης Θέσης και το Σαλόνι Δείπνου της Δεύτερης Θέσης. Ένας ανοιχτός χώρος είχε προβλεφτεί για τους επιβάτες της Τρίτης Θέσης. Επιβάτες όλων των θέσεων είχαν καμπίνες σε αυτό το κατάστρωμα.
Παρθενικό ταξίδι
Ο Τιτανικός ξεκίνησε το παρθενικό ταξίδι του την Τετάρτη, 10 Απριλίου 1912. Στο πλοίο πρώτα επιβιβάστηκαν οι επιβάτες της Γ’ θέσης, και ακολούθησαν οι επιβάτες Β’ και Α’ θέσης.
Το πλοίο ξεκίνησε από το Σαουθάμπτον της Αγγλίας με 922 επιβάτες, ενώ οι περισσότεροι επιβιβάστηκαν στο Χερβούργο και το Κουινστάουν.
Στο λιμάνι του Σαουθάμπτον, ο Τιτανικός παραλίγο να προκαλέσει ένα ατύχημα, όταν το κύμα που προκάλεσε το τεράστιο εκτόπισμά του έσπασε τους κάβους του αγκυροβολημένου πλοίου SS City of New York, το οποίο παραλίγο να συγκρουόταν με τον Τιτανικό.
Το πλοίο τέθηκε υπό έλεγχο και ρυμουλκήθηκε.
Το πλοίο έφτασε με ασφάλεια στη Μάγχη και πλησίασε στο γαλλικό λιμάνι του Χερβούργου στη Γαλλία.
Επειδή στο λιμάνι δεν υπήρχαν αποβάθρες για ένα πλοίο στο μέγεθος του Τιτανικού, οι επιβάτες μεταφέρθηκαν στο πλοίο με δύο άλλα μικρότερα πλοία της εταιρείας.
Στο πλοίο επιβιβάστηκαν άλλοι 274 επιβάτες και αποβιβάστηκαν 24. Το πλοίο στη συνέχεια αναχώρησε για το Κουινστάουν, στην Ιρλανδία.
Όπως και στο Χερβούργο, ούτε στο Κουινστάουν οι αποβάθρες ήταν αρκετά μεγάλες και οι επιβάτες επιβιβάστηκαν με βοηθητικά πλοιάρια (tenders). Ο Τιτανικός αναχώρησε από το λιμάνι στις 1:30 μμ στις 11 Απριλίου 1912.
Αποκορύφωση
Βύθιση του Τιτανικού
Στις 23:40 14 Απριλίου 1912, συγκρούστηκε με ένα παγόβουνο στον Ατλαντικό Ωκεανό, νοτιοανατολικά της Νέας Γης.
Παρ’ όλες τις προσπάθειες που έγιναν να αποφύγει την σύγκρουση, (όπισθεν ολοταχώς και στροφή αριστερά) το μοιραίο δεν άργησε να γίνει, καθώς το πλοίο είχε αναπτύξει την μέγιστη ταχύτητα, γιατί ήθελαν να φτάσουν στο λιμάνι της Ν.Υόρκης πιο γρήγορα από το αναμενόμενο.
Επίσης, εκείνη την εποχή ήταν συνηθισμένο φαινόμενο τα πλοία να αναπτύσσουν μέγιστη ταχύτητα για να ξεπεράσουν γρήγορα την περιοχή με τα παγόβουνα.
Το παγόβουνο έσκισε το κύτος του πλοίου, ξεκινώντας από την πλώρη, όπου κατέστρεψε και τα 5 στεγανά μέρη του πλοίου επιτρέποντας την εισροή υδάτων στο σκάφος.
Το πλοίο είχε σχεδιαστεί έτσι ώστε ακόμα και αν πλημμύριζαν 4 στεγανά να μπορούσε να επιπλεύσει, όχι όμως και με 5.
Το πλοίο ήταν από τα πρώτα που χρησιμοποίησε το σήμα κινδύνου SOS – πρότερα και αντί αυτού χρησιμοποιούνταν το CQD (CQ Distress).
Ο Τιτανικός βυθίστηκε δύο ώρες και σαράντα λεπτά αργότερα, στις 02:20 στις 15 Απριλίου.
Το κύτος 2 λεπτά πριν την βύθιση έσπασε σε 2 κομμάτια, αφού ενώ βυθιζόταν με την πλώρη προς τα κάτω και την πρύμνη προς τα πάνω, αποκόπηκε η πρύμνη, λόγω του τεράστιου βάρους του νερού στην πλώρη.
Η βύθισή του παρέσυρε στο θάνατο γύρω στους 1.500 ανθρώπους, με τους υπόλοιπους 700 να βρίσκονται στις σωσίβιες λέμβους και να παρακολουθούν το τραγικό γεγονός.
Το ναυάγιο αυτό θεωρείται ένα από τα τραγικότερα «εν καιρώ ειρήνης» ναυάγια.
Η περισυλλογή των διασωθέντων έγινε από το πλοίο RMS Carpathia, το οποίο έπλεε από τη Νέα Υόρκη προς το Φιούμε (σημερινή Ριέκα) και κατέφθασε στο σημείο του ναυαγίου στις 03:30.
Επτακόσιοι άνθρωποι κατάφεραν να επιζήσουν από το ναυάγιο.
Από τους ανθρώπους που έπεσαν στη θάλασσα μετά την βύθιση του πλοίου, διασώθηκαν μόνο 6.
Οι βάρκες που βρίσκονταν τριγύρω, δεν τόλμησαν να γυρίσουν για να μαζέψουν τους επιζήσαντες, εκτός από μία.
Ελάχιστοι άνθρωποι πέθαναν από πνιγμό, καθώς οι περισσότεροι πέθαναν από υποθερμία μέσα σε λίγα λεπτά, διότι η θερμοκρασία του νερού του Ατλαντικού ήταν μόλις λίγους βαθμούς πάνω από το μηδέν και ειδικά στο σημείο της καταστροφής, λόγω του παγόβουνου, ήταν πιθανώς στους −2 °C.
Σήμερα κανένας επιζών δεν βρίσκεται στην ζωή.
Η τελευταία επιζήσασα από το ναυάγιο, Μιλβίνα Ντιν, απεβίωσε στις 31 Μαϊου 2009, σε ηλικία 97 ετών.
Μετά την τραγωδία
Η καταστροφή του Τιτανικού οδήγησε στην αλλαγή διάφορων νόμων της ναυτιλίας και κυρίως σε θέματα σωστικών μέσων των πλοίων.
Ιδιαίτερα δε της απαίτησης τα μέσα διάσωσης όπως οι ναυαγοσωστικές λέμβοι, οι σωσίβιες ζώνες κ.λπ. να υπερκαλύπτουν σημαντικά τον συνολικό αριθμό των επιβαινόντων (επιβατών και πληρώματος) κάθε πλοίου.
Επίσης, οδήγησε στην ίδρυση, το 1914, της υπηρεσίας έγκαιρου εντοπισμού των παγόβουνων, υπό την ονομασία Διεθνής Περιπολία Πάγων.
Πολλές ερευνητικές αποστολές οργανώθηκαν για την ανεύρεση του ναυαγίου του Τιτανικού, όμως παρουσίασαν πολλές δυσκολίες, με κυριότερο το μεγάλο βάθος στο οποίο βρίσκεται το ναυάγιο, ίσο με 3.800 μέτρα και την μεγάλη πίεση του νερού σε αυτό το βάθος.
Τελικώς, το ναυάγιο του Τιτανικού ανακαλύφθηκε από μια γαλλοαμερικανική ομάδα της οποίας ηγούνταν οι Ρόμπερτ Μπάλαρντ και Ζαν Λουί Μισέλ στις 1 Σεπτεμβρίου 1985.
Η ομάδα ανακάλυψε ότι το πλοίο είχε σπάσει σε δύο μέρη, τη πλώρη και τη πρύμνη, τα οποία απείχαν στον πυθμένα 600 μέτρα το ένα από το άλλο.
Τα δύο μέρη του πλοίου συγκρούστηκαν στον πυθμένα της θάλασσας με μεγάλη ταχύτητα, που έφτασε τα 100 χιλιόμετρα την ώρα για την πρύμνη, με αποτέλεσμα η πρύμνη να διαλυθεί και η πλώρη να παραμορφωθεί από τη σύγκρουση, κάθως η ταχύτητα που έφτασε στον πυθμένα ήταν μικρότερη από αυτή της πρύμνης.
Το ναυάγιο του Τιτανικού είναι μια σπάνια όαση ζωής σε αυτό το βάθος.
Μια έρευνα του 1991 κατέγραψε 28 είδη ζώων στο πλοίο, μεταξύ των οποίων γαρίδες, καβούρια και ανεμώνες, τα οποία αποτελούν μια συμβιωτική αποικία.
Η απαραίτητη ενέργεια για την διατήρηση αυτής της αποικίας, προέρχεται από την οξείδωση του ατσάλινου κουφαριού του πλοίου από βακτήρια. Ένα από τα είδη βακτηρίων που αναγνωρίστηκαν στο πλοίο ήταν καινούριο είδος και ονομάστηκε Halomonas titanicae, ή «αλομονάδα του Τιτανικού».
Αποτέλεσμα αυτής της μετατροπής είναι το πλοίο σταδιακά να οξειδώνεται σε σκουριά και αναμένεται τελικά να καταρρεύσει σε 20 με 30 χρόνια.
Το ναυάγιο είναι εξελέξιμο από τις 16 Απριλίου 2012 για Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς.
Εκείνη η ημερομηνία σηματοδοτεί τη συμπλήρωση 100 χρόνων από τη βύθιση του πλοίου και έτσι το πλοίο θα μπορεί να συμπεριληφθεί στα προστατευόμενα μνημεία, σύμφωνα με τη Σύμβαση Προστασίας της Υποθαλάσσιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς του 2001, καθώς ορίζει ότι η βύθιση του πλοίου πρέπει να έχει συμβεί τουλάχιστον 100 χρόνια πριν
Αδελφά σκάφη του Τιτανικού ήταν ο «Βρεταννικός», που βυθίστηκε στα νερά του Αιγαίου (δυτικά της Νήσου Κέας) κατά τον Α’ Π.Π. μετά από έκρηξη από νάρκη (Και όχι τορπίλη όπως λανθασμένα πιστεύεται), και το Ολύμπικ που το 1935 πήρε το παρατσούκλι «Παλαιός αξιόπιστος» (Old Reliable) λόγω της μακράς καριέρας του, συνολικής διάρκειας 23 ετών. To Ολύμπικ ήταν το πρώτο της σειράς ναυπήγησης, όπου και η ομώνυμη κλάση (κατά ναυπήγηση) αυτών.
Το μεγάλο γεγονός του ναυαγίου του Τιτανικού έχει εμπνεύσει διάφορες θεωρίες εξήγησής του.
Σήμερα αρκετοί πιστεύουν ότι στο ναυάγιο του Τιτανικού συνέτεινε και η υπέρμετρη ανθράκευση με σκοπό την κατάσβεση αναφλεγέντος άνθρακα, κάτι που οδήγησε σε αύξηση της ταχύτητας και ενδεχομένως έκανε αναπόφευκτη την πρόσκρουση στο παγόβουνο.
Μια νέα επιστημονική θεωρία για την πρόσκρουση του Τιτανικού πάνω στο μοιραίο παγόβουνο, είναι ότι στις αρχές Ιανουαρίου του 1912 σημειώθηκε ένα σπάνιο σεληνιακό φαινόμενο.
Σύμφωνα με τους επιστήμονες, εκείνο τον μήνα του 1912 η Σελήνη βρέθηκε στην κοντινότερη απόσταση από τη Γη, τα τελευταία 1.400 χρόνια.
Το γεγονός αυτό οδήγησε σε μια τεράστια παλίρροια, με αποτέλεσμα τρεις μήνες μετά, πολλά παγόβουνα να εκτοπιστούν από τα ρηχά νερά που τα συγκρατούσαν κοντά στις ακτές της Γροιλανδίας και να κινηθούν προς τις θαλάσσιες οδούς, και τελικά να βρεθούν στη ρότα του Τιτανικού με συνέπεια το ναυάγιο.
